Αν η φράση «περιβαλλοντικός πρόσφυγας" που εμφανίστηκε γύρω στη δεκαετία του 1970, περιέγραφε όσους αναγκάζονταν να εγκαταλείψουν τον τόπο τους λόγω περιβαλλοντικών προβλημάτων, σήμερα ο όρος «πρόσφυγες του κλίματος», ονοματίζει αυτούς που αναγκάζονται να μετακινηθούν για να αποφύγουν τις συνέπειες από την κλιματική αλλαγή. Αν και ως ιδέα είναι απλή κατανοητή, εν τούτοις οι όροι αυτοί δεν έχουν νόημα στο διεθνές δίκαιo.
Η ανάγκη να αποτραπεί η διαπιστωμένη πλέον αλλαγή του κλίματος έχει ήδη καταλάβει -σωστά- υψηλή θέση στη διεθνή ατζέντα, πολύ δε περισσότερο τώρα που πανθομολογείται ότι οι συνέπειες από την αλλαγή του κλίματος, θα είναι οδυνηρές σε κολοσσιαία κλίμακα, θα πρέπει να αναβαθμισθεί σε μείζονα προτεραιότητα.Ήδη από το 1990, η Διακυβερνητική Επιτροπή του ΟΗΕ για την Αλλαγή του Κλίματος(IPPC), είχε προειδοποιήσει ότι η σοβαρότερη επίπτωση της αλλαγής του κλίματος μπορεί να είναι η ανθρώπινη μετανάστευση. Σήμερα, ανάλογες προβλέψεις δείχνουν ότι, αν δεν παρθούν έγκαιρα μέτρα αποτροπής, 200 εκατομμύρια άνθρωποι θα αναγκαστούν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους έως το 2050 εξ' αιτίας περιβαλλοντικών προβλημάτων που προκύπτουν από την αλλαγή του κλίματος, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την παγκόσμια ειρήνη.
Εν τω μεταξύ, υπάρχει πλήρης απουσία οποιουδήποτε επίσημου και νομικά κατοχυρωμένου μηχανισμού που να αποσκοπεί στην αντιμετώπιση των αναγκών των ανθρώπων αυτών και στην εξασφάλιση μεγαλύτερης ισότητας και αναλογικότητας μεταξύ αυτών που προκαλούν την κλιματική αλλαγή και εκείνων που πλήττονται περισσότερο.Η Σύμβαση του 1951 σχετικά με το Καθεστώς των Προσφύγων που συντάχθηκε αμέσως μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, εστιάστηκε κυρίως σε εκείνους που αναγκάζονται να φύγουν από τον τόπο τους εξ' αιτίας του φόβου των διώξεων, «για λόγους φυλής, θρησκείας, εθνικότητας, ιδιότητας μέλους σε συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα ή πολιτικών πεποιθήσεων ». Η σύμβαση όμως αυτή δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες των ''προσφύγων του κλίματος'', γιατί με τους νομικούς ορισμούς του δεν ισχύει για τους περισσότερους από αυτούς που επηρεάζονται από την αλλαγή του κλίματος.
Για πολλούς στη δύση, οι επιπτώσεις της αλλαγής του κλίματος παραμένουν σε μεγάλο βαθμό μια αφηρημένη έννοια, αλλά μεταξύ των φτωχότερων εθνών η αλλαγή του κλίματος είναι ήδη καταστροφική για τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων.
O λόγος που τόσα εκατομμύρια πεθαίνουν δεν είναι οι συνέπειες στην παραγωγή τροφής από τα ακραία καιρικά φαινόμενα, αλλά το ότι δεν έχουν τα οικονομικά μέσα για να αναπληρώσουν τις τροφές που χάνονται εξ' αιτίας τους.
Ταυτόχρονα, πολλές από τις χώρες που επηρεάζονται περισσότερο, όπως το Μπαγκλαντές ή μικρά νησιωτικά αναπτυσσόμενα κράτη, όπως οι Μαλδίβες και Σεϋχέλλες, έχουν τις χαμηλότερες κατά κεφαλήν εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Δηλαδή, έχουν ευθύνη για ένα πολύ μικρό ποσοστό των αερίων που ευθύνονται για την αύξηση της θερμοκρασίας, σε σχέση με αυτό που απελευθερώνεται από δυτικές βιομηχανικές χώρες.
Για αυτό το λόγο, όπως η απειλή της αλλαγής του κλίματος είναι ευθύνη όλων μας, έτσι θα πρέπει να είναι και η μοίρα των ''προσφύγων του κλίματος''. Σε αυτό το πλαίσιο, είναι σαφής και επιτακτική η ανάγκη να δημιουργηθεί ένας νέος πολυμερής νομικός μηχανισμός που, εμπλουτισμένος με τον νομικό ορισμό ''πρόσφυγες του κλίματος'', θα κατοχυρώνει το δικαίωμα στη ζωή, τα τρόφιμα, την υγεία, το νερό, στέγαση και άλλα απαραίτητα. Αυτό θα πρέπει να ισχύει για όλους όσους έχουν πληγεί μέχρι τώρα αλλά και για τα εκατομμύρια που θα επηρεαστούν από τις αλλαγές στο κλίμα.
Θα πρέπει, επίσης, να αποτελέσει απόλυτη προτεραιότητα η αποτροπή ή στην χειρότερη η ελαχιστοποίηση ''προσφύγων κλίματος'' με την παροχή από μέρους των πλουσίων ανάλογης οικονομικής και τεχνικής βοήθειας.
Η πρόσφατη οικονομική κρίση έδειξε ότι, όταν στον ανεπτυγμένο κόσμο απειλούνται ο πλούτος και ο τρόπος ζωής, υπάρχει, τόσο η πολιτική βούληση, όσο και η οικονομική δυνατότητα αποτρεπτικής παρέμβασης. Τώρα που γνωρίζουμε ότι η αλλαγή του κλίματος δεν απειλεί μόνο τον τρόπο ζωής, αλλά την βιολογική ύπαρξη εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων, θα πρέπει να υπάρξει μια εξίσου ισχυρή αντίδραση που, παράλληλα με την απαραίτητη ενέργεια για τον περιορισμό των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, θα δημιουργήσει ένα νέο νομικό πλαίσιο για τους ''πρόσφυγες του κλίματος''.
Η περιβαλλοντική ασφάλεια είναι ένα ανθρώπινο δικαίωμα και, καθώς η αλλαγή του κλίματος δημιουργεί εκατομμύρια περιβαλλοντικούς πρόσφυγες, το δικαίωμα αυτό θα πρέπει στο εξής να ενταχθεί στο διεθνές δίκαιο.
Η ιστορία του κόσμου γράφεται από τις μετακινήσεις πεινασμένων ανθρώπων...Το φυτίλι άναψε, θα περιμένουμε την έκρηξη;
Χ. Παπαγεωργίου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου