Εθελοντισμός – Κοινωνική αλληλεγγύη

Ο εθελοντισμός σήμερα αποτελεί τρόπο ζωής για τους πολίτες καθώς και για όλες τις οργανώσεις που συγκροτούνται από εθελοντές, είναι το κίνημα που αποτελεί μια μεγάλη δύναμη ελπίδας για την κοινωνία μας. Ο εθελοντισμός δεν είναι μόνο η φιλανθρωπία ή αλληλεγγύη σε καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης αλλά είναι η θεσμική δραστηριότητα που παράγει και διαδίδει διαρκή αγαθά: στον πολιτισμό, στο περιβάλλον και στη κοινωνική μέριμνα. Ο εθελοντισμός αξιοποιεί ανθρώπινους πόρους και δημιουργεί το κοινωνικό κεφάλαιο. Από τη αρχαιότητα, ήταν συνδεδεμένος με υψηλές αξίες και αρετές της ανθρώπινης φύσης: τον αλτρουισμό, την αλληλοβοήθεια, την ευγενή άμιλλα.

Πρόκειται για τη πεμπτουσία του όρου πολίτης ο οποίος συμμετέχει στα κοινά της πόλης όχι μόνο με λόγους αλλά και με ΠΡΑΞΕΙΣ. Επομένως ο εθελοντισμός είναι βαθιά πολιτική συμπεριφορά που εκτός των άλλων συμβάλει στη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής. Ειδικά αυτή την περίοδο είναι πολύτιμος αφού ενισχύει την κοινωνική αλληλεγγύη και ανακουφίζει (στο μέτρο του δυνατού) τα λαϊκά στρώματα που συνθλίβονται οικονομικά την τελευταία διετία και όχι μόνο.

Τα αυθόρμητα εθελοντικά, κοινωνικά και ακτιβιστικά κινήματα έχουν μακρόχρονη ιστορική πορεία και διαφορετικές καταβολές. Ο κοινός τους παρονομαστής είναι η διάθεση για κοινωνική προσφορά σε ποικίλους τομείς (πολιτισμός, περιβάλλον, αλληλεγγύη, υγεία, ευπαθείς περιθωριακές και ομάδες, κλπ). Υπήρξαν βέβαια και εξαιρέσεις εκμετάλλευσης του εθελοντισμού για ιδιωτικό ή κομματικό όφελος. Οι εξαιρέσεις αυτές όμως δεν είναι σε θέση να ακυρώσουν τη σημαντική προσφορά και καταξίωση των εθελοντικών συλλόγων. Όποιος εύκολα τους βαφτίζει «δεκανίκια του συστήματος» είναι τουλάχιστον προκατειλημμένος.

Μεγάλος αριθμός πολιτών στην Ευρώπη ασχολείται ενεργά με διάφορες μορφές εθελοντισμού. Στο Ηνωμένο Βασίλειο 23 εκατομμύρια άνθρωποι ασχολούνται με την εθελοντική εργασία κάθε χρόνο, που ισοδυναμούν 180.000 εργαζομένους πλήρους απασχόλησης. Η συμμετοχή του εθελοντισμού έχει υπολογιστεί σε περίπου 65 δις ΕΥΡΩ ετησίως, ή 7,9% του ΑΕΠ. Οι Βέλγοι προσφέρουν 5 ώρες την εβδομάδα σε εθελοντικές δραστηριότητες χωρίς αμοιβή, το οποίο αντιστοιχεί με περίπου 200.000 θέσεις πλήρους απασχόλησης. Για ένα έτος, ο χρόνος που αφιερώθηκε σε εθελοντικές εργασίες, στην Γαλλία, ήταν ισοδύναμος με περισσότερες από 716.000 θέσεις πλήρους απασχόλησης. Στη Γερμανία συμμετέχουν 23 εκατομμύρια πολίτες (36%) σε εθελοντική εργασία, ενώ το 33% του ενήλικου πληθυσμού στην Ιρλανδία ασχολείται με τον εθελοντισμό.

Ο εθελοντισμός στην εποχή μας έχει ριζοσπαστικά χαρακτηριστικά και είναι μορφή άμεσης παρέμβασης και συμμετοχής των πολιτών, ειδικά των νέων, στο πολιτικό και κοινωνικό γίγνεσθαι. Με τον εθελοντισμό αναπτύσσεται ο κοινωνικός διάλογος, η συμμετοχή του πολίτη στα κοινά. Επίσης ενδυναμώνεται το αίσθημα της ατομικής και κοινωνικής ευθύνης.
Ο εθελοντισμός είναι μια νέα μορφή κοινωνικής αλληλεγγύης, πιο ενεργητικής και πιο αποτελεσματικής από τις παραδοσιακές μορφές. Ο εθελοντισμός αυξάνει την ποιότητα των υπηρεσιών, που παρέχει το κράτος και δημιουργεί μεγάλο φάσμα ειδικοτήτων και νέων θέσεων απασχόλησης τώρα που η ανεργία αυξάνεται.

Εθελοντές μπορούμε να γίνουμε όλοι, εθελοντές είναι άνθρωποι της διπλανής μας πόρτας που είναι άνεργοι, εργαζόμενοι, παιδιά που σπουδάζουν, διασκεδάζουν, πάνε διακοπές, ηλικιωμένοι. Προσφέρουν τον πολύτιμο χρόνο τους και την ενέργειά τους στον διπλανό μας άνθρωπο που χρειάζεται βοήθεια, στην κοινωνία, στο περιβάλλον απλά, χωρίς προσωπική προβολή και χωρίς οικονομικό όφελος. Τα πεδία δράσης για εθελοντισμό είναι πολλά από εμάς εξαρτάται να ανοίξουμε νέους ορίζοντες για το αύριο μιας και οι ανισότητες και αδικίες βαθαίνουν περισσότερο.

Ο εθελοντισμός αποκαλύπτει τις αδυναμίες του συστήματος, αλλά δεν περιμένει την ανατροπή του για να δράσει και να βοηθήσει τον κόσμο. Από συνθήματα και ιδεολογικές ακροβασίες είμαστε γεμάτοι. Εκεί που δυσκολευόμαστε είναι να βάλουμε πλάτη σε όποιον έχει ανάγκη.

Κούτσικος Κωνσταντίνος

Μέλος των Οικολόγων Πράσινων Λάρισας