Μισές αλήθειες, μικροπολιτικές – συνδικαλιστικές σκοπιμότητες για τον Αχελώο ... μεγάλωσαν γενιές στη Θεσσαλία

Οι Οικολόγοι Πράσινοι Λάρισας τονίζουν ότι για ακόμη μια φορά ορισμένοι θέλουν να ακολουθήσουν και στο νερό το ίδιο καταναλωτικό μοντέλο που είχαμε τόσα χρόνια στην οικονομία μας. Το ελληνικό κράτος δανειζόταν χρήματα και τα μοίραζε απλόχερα, χωρίς να σκέφτεται πως θα αποπληρώσουν οι επόμενες γενεές τα δανεικά. Το ίδιο μοντέλο διαχείρισης προτείνουν και για το νερό στα πλαίσια μικροπολιτικών και συνδικαλιστικών παιχνιδιών στη Θεσσαλία. Αφού εξαντλούμε επιφανειακά και τα μόνιμα υπόγεια αποθέματα νερού της Θεσσαλίας, ζητάμε επιπλέον “δανεικό” νερό από την λεκάνη του Αχελώου (και στο μέλλον δεν ξέρουμε από που αλλού θα ζητήσουμε) χωρίς να σκεφτόμαστε την εξοικονόμηση και τις άλλες εναλλακτικές λύσεις.

Είναι γεγονός ότι υπάρχει ένα οξύτατο υδατικό πρόβλημα στη Θεσσαλική πεδιάδα με επιπτώσεις στους αγρότες. Το πρόβλημα είναι επιλύσιμο, στη βάση όμως μιας άλλης νοοτροπίας που στηρίζεται στην εξοικονόμηση νερού, στην αποτελεσματική διαχείριση της ζήτησης και στην επιστημονικά τεκμηριωμένη αναδιάρθρωση των καλλιεργειών.

Δεν μπορούμε να μιλάμε όμως για εξοικονόμηση νερού όταν υπάρχουν αγνώστου αριθμού παράνομες γεωτρήσεις, όταν παράνομα φράγματα στραγγίζουν τον Πηνειό, όταν αρδευτικά δίκτυα έχουν απώλειες νερού λόγω έλλειψης συντήρησης και παλαιότητας, όταν τον δίκτυο είναι ανοικτό και χωμάτινο. Ας αναλογιστούν οι υπέρμαχοι της εκτροπής πόσο οξύμωρο θα ήταν το νερό που θα ερχόταν, με τεράστιο περιβαλλοντικό και οικονομικό κόστος, από τον Αχελώο να χανόταν στη διαδρομή μέσα στα αρδευτικά δίκτυα λόγω εξάτμισης και διήθησης.

Ένα βασικό ζητούμενο επομένως είναι ο εκσυγχρονισμός και η συντήρηση των αρδευτικών δικτύων. Εξοικονόμηση νερού μπορεί να επιτευχθεί και με μέτρα όπως η εφαρμογή κατάλληλων καλλιεργητικών και αρδευτικών τεχνικών από τους αγρότες, ο έλεγχος της κατανάλωσης νερού από τις γεωτρήσεις, το άμεσο κλείσιμο όλων των παράνομων γεωτρήσεων, η κοστολόγηση της χρήσης του αρδευτικού νερού κ.α.. Επιπλέον μπορεί να γίνει αξιοποίηση του χειμερινού πλεονάσματος νερού.

Εκτιμήσεις σε διάφορες επιστημονικές μελέτες αναφέρονται σε απώλειες έως και 50% του νερού που χρησιμοποιείται σήμερα για άρδευση. Αν δεχτούμε τις εκτιμήσεις του 1995 για 1600 hm³ ετήσια αρδευτική ζήτηση προκύπτει ότι η εξοικονόμηση νερού ενδέχεται να είναι σημαντικότερη από την ίδια την εκτροπή του Αχελώου.

Η αντιμετώπιση του υδατικού ελλείμματος της Θεσσαλίας μπορεί να επιτευχθεί και με την αναδιάρθρωση, ενός ποσοστού τουλάχιστον, των υφιστάμενων καλλιεργειών. Σ’ αυτό συνηγορεί και η σημερινή συνολική εικόνα του αγροτικού τομέα, με τους αγρότες να βρίσκονται σε οικονομικό αδιέξοδο. Το γεγονός αυτό εκμεταλλεύονται και όσοι χρησιμοποιούν ως άλλοθι τους αγρότες της Θεσσαλίας για να προωθήσουν το έργο της εκτροπής, το οποίο προβάλλουν ως τον από μηχανής θεό που θα λύσει όλα τους τα προβλήματα.

Από πρακτικής άποψης το ζήτημα της αναδιάρθρωσης των καλλιεργειών δεν είναι καθόλου απλό, απαιτεί χρόνο και κόπο, καθώς οι περισσότεροι αγρότες έχουν προσαρμοστεί τόσο από πλευράς γνώσης, τεχνικών και εμπειρίας, όσο και από πλευράς μηχανολογικού εξοπλισμού και εγκαταστάσεων σε μια συγκεκριμένη καλλιέργεια. Και φυσικά δεν υπάρχει μόνο μια λύση για όλη τη Θεσσαλία. Πρέπει να συνυπολογιστούν οι ιδιαίτερες τοπικές συνθήκες ώστε η τελική επιλογή να είναι η ενδεδειγμένη. Η αναδιάρθρωση των καλλιεργειών θα πρέπει να είναι πιο μακροπρόθεσμη, σε σχέση με την εξοικονόμηση του νερού που μπορεί να ξεκινήσει άμεσα.

Για τη σωστή και αποτελεσματική εφαρμογή των μέτρων απαιτείται ο συντονισμός όλων των αρμόδιων φορέων και προπαντός η συνεργασία τους με τους αγρότες. Απαραίτητη προϋπόθεση για την αντιμετώπιση του προβλήματος είναι η διαθεσιμότητα αξιόπιστων και επικαιροποιημένων δεδομένων γιατί έτσι θα έχουμε την εφαρμογή σωστών διαχειριστικών μέτρων. Προτείνουμε την εγκατάσταση ενός σύγχρονου δικτύου λήψης υδρομετρικών, μετεωρολογικών και ποιοτικών δεδομένων και τη δημοσίευση τους σε πρωτογενή μορφή σε ειδικό δικτυακό τόπο με ελεύθερη πρόσβαση σε όλους.

Για την εξεύρεση αποτελεσματικών αλλά και ταυτοχρόνως περιβαλλοντικά βιώσιμων λύσεων στο υδατικό πρόβλημα της Θεσσαλίας πιστεύουμε ότι πρέπει να ξεκινήσει ένας δημόσιος διάλογος σε εθνικό αλλά και σε τοπικό επίπεδο, που μέσα από διαδικασίες διαβούλευσης θα καταλήξει σε ένα συνολικό σχέδιο δράσης με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα υλοποίησης για τη διαχείριση των υδατικών πόρων και την παράλληλη προστασία του περιβάλλοντος.